Водгукі на вершы беларускіх паэтаў

"Людзі на балоце" — раман пра жыхароў глухой вёсачкі Курані, адрэзанай ад знешнега свету непраходнымі палескімі балотамі. івана Мележа больш за ўсе прыцягвае штодзеннае жыцце куранеўцаў, тое знешне неяркае, шэрае, з чаго па сутнасці, і складаецца жыцце тысяч і мільенаў людзей, моцна прывязаных да зямлі.
Усе, што тут адбываецца спачатку здаецца самым звычайным, вельмі ўжо "празаічным". Ніякіх значных подзвігаў, абсалютна нічога гераічнага куранеўцы ў рамане не робяць. Дні кожнага з іх перапоўнены неадкладнымі справамі, клопатамі, якія з году ў год паўтараюцца. Трэба і сваячасова скасіць сена на гіблым балоце. і зжаць неўрадівае жыта, і зкалаціць яго цагамі. і назбіраць грыбоў у лесе і ягад на тым балоце. У гэтым кругавароце бясконцых турбот, гаспадарчых разлікаў і разваг ідуць год за годам, праходзіць жыццё палешукоў.
Вядома, што не толькі працай захоплены "балотныя людзі", хоць іменна ёй аддаюць яны большую частку свайго часу. Ёсць у іх час роздыху, традыцыйныя святы, дні вясёласці, зусім непабныя на чарагу іншых будзеных дзен. Тады яны тоўпяцца на нядзельным кірмашы ў суседніх Юравічах, п'юць самагонку і спяваюць песні на вяселлі, шумяць на сходцы, да хрыпаты спрачаючыся пра зямлю, пра яе перадзел.
З амаль этнаграфічнай дакладнасцю адмоўлен у рамане быт беларускага палесся. Перад намі — нібы замкнуты ў сябе, звычайны вясковы свет, дзе свае нацыянальныя традыцыі, паданні і пелер'і, зімовыя дзявочыя пасядзелкі, ігрывчы з песнямі, калядная варажба і хаджэнне з "казой" — гэта і многае іншае натуральна і свабодна ўвайшло ў раман.
Варта ўважліва ўсяукацца ў наіўна-прастелушны расказ аб начной сустрэчы з ведзьмакамі, праходзецца ад таго, як старая знахарка верыць чарадзейнаму "зелью" з лекавых траў, або звярнуць увагу на апісанне абеда ў сям'і куранеўскага кулака Глушака, які строга захоўвае демастроеўскія сямейныя традыцыі, і лёгка адчуць, з якім веданнем усяго ўкладу народна — сялянскага жыцця выпісаны шматлікія жанравыя карціны рамана.
і ўсе гэта ўключана аўтарам у раман не дзеля дэмагогіі і паэтізацыі старадаўнасці. Зроблена гэта ў імя паўнаты мастацкага ўзнаўлення жыцця сялянства, якое не разабавілася ад інстіжа засасонаў мінулага, а ўжо збудзеца да затыўнай "творчасці новага жыцця".