Водгукі на вершы беларускіх паэтаў

«Аповесць мінулых гадоў» і «Тураўскае евангелле»даюць пэўныя звесткі пра Тураўскае княства, якое склалася ў канцы X ст. на тэрыторыі рассялення дрыгавічоў. У ім былі развіты ювелірнае, касцярэзнае, дрэваапрацоўчае і ганчарнае рамёствы. Старажытны Тураў быў адным з цэнтраў старажытнабеларускай культуры. У ім жыў Кірыла Тураўскі — славуты пісьменнік, мастак, прапаведнік, царкоўны дзеяч.

Кірыла Тураўскі (каля 1130 — каля 1182)

Звестак пра жыццё Кірылы Тураўскага няшмат. Нарадзіўся і выхаваўся ў Тураве, быў сынам багатых бацькоў. Ён з'яўляецца адным з першых манахаў на Русі,які стаў стоўпнікам. Зачыніўшыся ў манастырскай вежы, К. Тураўскі маліўся, удасканальваў свой дух, займаўся літаратурнай дзейнасцю. Праведнае жыццё,адукаванасць, красамоўства зрабілі імя царкоўнага дзеяча вядомым яшчэ ў маладосці. 3 1169 г. К. Тураўскі выконваў абавязкі епіскапа. Перад смерцю прапаведнік вярнуўся ў Барысаглебскі манастыр, дзеі памёр. Царква шануе яго памяць 28 красавіка па старым стылі.

Кірыла Тураўскі быў адным з самых адукаваных людзей свайго часу, Ён выдатна ведаў Святое Пісанне,класічную візантыйскую рыторыку і паэтыку, валодаў многімі мовамі. У творчай спадчыне асветніка — аповесці, малітвы, «словы», павучанні, пасланні, каноны, якія вызначаюцца ўзнёсласцю, лірызмам, эмацыянальна вытанчанай мовай. Да нашых дзён захавалася8 «слоў»-пропаведзей («Слова на свята Вялікдзень»,«Слова на Вербніцу», «Слова на Ушэсце» і інш.),некалькі аповесцей-прытчаў і казанняў («Прытча пра чалавечую душу і цела», «Аповесць пра беларызца і манаства», «Казанне пра чарнарызскі чын»), два казоны, каля трох дзесяткаў вершаў і малітваў. У творах К. Тураўскага адлюстроўваюцца багаслоўска-філасофскія і грамадска-этычныя погляды пісьменніка, тлумачыцца сімволіка многіх біблейскіх кніг, уздымаюцца праблемы духоўнай дасканаласці суайчыннікаў. Праз біблейскі змест прасочваюцца радкі аб радасцях чалавечага жыцця, харастве навакольнай прыроды, недасканаласцях дзяржаўнага ладу. Так, у «Прытчы пра чалавечую душу і цела» (ці «Слове пра сляпога і кульгавага») К. Тураўскі выкарыстоўвае ў якасці сюжэта евангельскае апавяданне пра руплівага гаспадара. Пасадзіўшы вінаград, ён паставіў ля варот двух старажоў: сляпога і кульгавага. «Калі хто з маіх ворагаў захоча абакрасці вінаграднік, то кульгавы ўбача, а сляпы пачуе. Калі ж хто-небудзь з іх захочаў вайсці ў вінаграднік, то кульгавы, не маючы ног, не зможа прайсці ў сярэдзіну; сляпы ж, калі і ўвойдзе, то, заблудзіўшыся, у прорве разаб'ецда», — так разважае гаспадар. На самай справе ўсё адбылося інакш. Сляпы і кульгавы, аб'яднаўшы свае сілы (сляпы нёс кульгавага, а кульгавы наказваў дарогу), самавольна прашлі ў сад і прысвоілі чужое дабро. К. Тураўскі ў вобразе слянога паказаў чалавечую Душу, у вобразе кульгавага — цела. Гаспадар — стваральнік свету, Бог — карае абодвух, выганяючы іх з саду. Гэтым самым аўтар сцвярджае думку аб адказнасці чалавека перад Богам і пакаранні за грахі.

Высокамастацкія аратарскія творы К. Тураўскага склалі залаты фонд старажытнай літаратуры. Яны на працягу многіх стагоддзяў карысталіся вялікай папулярнасцю, памнажаліся і разыходзіліся ў сотнях рукапісных спісаў. Менавіта па гэтаму нашы продкі называлі асветніка Златавустам.