Водгукі на вершы беларускіх паэтаў

Драма «Раскіданае гняздо» напісана ў 1913 г. Галоўнай тэмай з'яўляецца змаганне за зямлю і волю. У ёй адлюстравана абуджэнне працоўных Беларусі да свядомай барацьбы за свае чалавечыя правы, за нацыянальную годнасць. Праз усю п'есу праходзіць тэма пошукаў народнага шчасця, праўды. Яна надае драме глыбокі філасофскі сэнс. Сюжэт п'есы нескладаны. Селянін-бядняк Лявон Зяблік атрымаў у спадчыну ад бацькі невялікі кусок арандаванай панскай зямлі. Яшчэ дзяды і прадзеды апрацоўвалі гэтую зямлю. Але парадкі змяніліся. 3-за мяжы вярнуўся малады пан і пачаў зганяць з зямлі арандатараў. Пяць гадоў судзіўся з дваром Лявон Зяблік, шукаў справядлівасці, але нічога не дабіўся, бо царскі суд абараняе інтарэсы багатых. Даведзены да роспачы, Лявон Зяблік сканчвае жыццё самагубствам. Пасля смерці бацькі права на зямлю з новай сілай адстойвае яго старэйшы сын Сымон. Галоўнае ў яго характары — гэта свабодалюбства, нянавісць да прыгнятальнікаў, вера ў свае сілы. У адрозненне ад бацькі, Сымон гнеўна пратэстуе супраць несправядлівасці. Ён уступав на шлях рэвалюцыйнай барацьбы. Стаць на гэты шлях яму дапамагае Незнаемы — прафесійны рэвалюцыянер. Разам з Незнаемым Сымон ідзе на «Вялікі сход! Па Бацькаўшчыну!»

Зоська — сястра Сымона — таксама імкнецца да лепшага жыцця, шукае праўду, але не можа знайсці яе, бо жыве ў казачным свеце. Лес яе складваецца трагічна: яна пакахала паніча і жадае прымірыць з ім Сымона, шчыра верыць, што сваім каханнем можа выратаваць сям'ю. Але жыццё разбівае мары Зоські. I яна разам з Сымонам ідзе на «Вялікі сход! Па Бацькаўшчыну!».

Марыля — жонка Лявона Зябліка — натура цярплівая, пакорная. Яна таксама хоча прымірыць Сымона з панічом, угаворвае яго ісці ў двор на службу.

Значнае месца ў п'есе займае вобраз Старца. Гэта чалавек з нізоў народа, прадстаўнік збяднелай масы, бо сам выйшаў з такога раскіданага гнязда, як і Зяблікі. Ён — чалавек адзінокі. Шчыра спачувае гаротным і абяздоленым. Старац ухваляе той шлях, на які становіцца Сымон, і асуджае тых, хто скараецца, мірыцца з несправядлівасцю.

Назва твора мае абагульненае значэнне. Гэта і раскіданая хата, і раскіданая па свеце сям'я Зяблікаў. «Раскіданае гняздо» сімвалізуе старую, разбураную Беларусь.